Cuenta la historia que San Francisco Javier se comunicó una lengua desconocida para quienes le acompañaban en los últimos momentos de su vida. El historiador G. Schurhammer, en la amplia biografía que dedicó al de Javier, no dudó en afirmar que el patrón de Navarra era euskaldun de cuna por parte de los Jaso, de origen bajonavarro, y los Azpilcueta, nobles baztaneses, motivo que llevó a la la Sociedad de Estudios Vascos-Eusko Ikaskuntza a hacer coincidir el 3 de diciembre la festividad de San Francisco Javier con la conmemoración el día Internacional del Euskara.
Por ello, más de 450 tudelanos se han sumado este 3 de diciembre a la celebración del Día del Euskera participando en una iniciativa ciudadana que ha invitado mostrar que no es algo extraño y ajeno a nuestra tierra a través de la palabra y que ha recopilado más de 450 expresiones, palabras, nombres y topónimos. Más allá de los tópicos agur, kaixo, o egun on, han sido vida, bihotza, salud, osasuna, y abrazo, besarkada, algunas de las palabras que más se han repetido en esta iniciativa, sin olvidar mariposa, muy presente con sus variantes pinpilinpausa y tximeleta.
Mientras la antigua lingua navarrorum trata de librarse del continuado manoseo y utilización entre aquellos que lo ven como imposición y de aquellos que hablan de discriminación, la iniciativa de este grupo de tudelanos invita a disfrutar del tesoro cultural que implica todo idioma, deleitarse con la musicalidad de euria, la lluvia, o la fuerza de sus abrazos, besarkada.
Las palabras elegidas por los tudelanos para celebrar el día del euskera
Txistorra, Nafarroa, Ongi, Eguzkia, Lorea, Maitia, Tximeleta, Ez horregatik, Besarkada, Besarkada, Bihotza, Ederra, Aurrera, Tximeleta, Eguzki, Zoragarria, Emeki, Bizipoza, Txutxumutxu, Poliki, Elurra, Muxu, Arbasoak, Argazkia, Bihotza, Maitia, Amets, Agur, Pinpilinpauxa, Maitasuna, lagun, Tximeleta, Ura, Besarkada, Heriotza, Poliki-poliki, Ahizpa, Polita, Herria, Hizkuntza, Zoroa, Bihotza, Amodio , Egun on!, Muga, Landazuria, Pinpilinpauxa, Lasai, ez horregatik , Gabon, Bihotza, Polita, Udazkena, Haizea, Itxaropena, Osasuna, Eguzkilore, Sorgina. Garagardoa, Bizitza, Xuxurlatu, Ilargia, Maitemindua, Maite ,Askatasuna ,Bizipoza ,Sorgin-orratza ,Kaixo, Lehendakari, Polita. Agur ,Bikaintasuna ,Bat ,Berdintasuna ,Jatorra ,Horia ,Itsasoa ,Kaixo ,Suhiltzaile, Ahalegina, Erditu, Osasun, Dantzari, marigorringo, Berrogei, Pilota, Txirrindulari, Txirrindula ,Herria, Bihotza ,Xarma ,Aspaldiko ,Egun on, Izarra, Haizea ,Gutizia, Askatu , Olentzero, Sua, Ama ,Anaia ,Etxera, Gero arte ,Elkar ,Itsasoa, musu, Xarmanta, Etorkizuna, Osasuna, Pinpilipausa, Bitxia ,Besarkada, Ilargi, Haizea, Bihotza, Askatasuna, Musuak, Lagun , Gaiur, Lagun, Berdintasuna, Tximeleta, Itsulapikoa, Uztartu, Hondartza , Xuxurlatu, bakea, Kaixo, Itxaropena, Zoragarria, Zorriak , Jon, Askatasuna, Aztarna, Goazen, Kirol, txoria, Izeba, Ixipu, Herria, Alkartasuna, Egun on., Bizikidetza, Osasuna, Izugarri,mandarra, Hitza, Betaurrekoak , Ederra, Maitia, Lagunak, Kaixo, Argibidea, Maitasuna, Amona, Bihotz, Eguzkilore, Ederra , Basakeria, Hegoa, Ipurtargia, Tximeleta, Itxaropena, Kuluxka, Euria, Ura, Besarkada , Lurra, Harrotasuna, Polita, Besarkada, Txakurra, Kaixo , Kaixo, Bihotz , Maitasuna. Olomolo, Aspaldiko, Ikusi , Berritsua, Polita, Burua, Mendia, Maitasuna, Lauburu , Zakila , Ura , Sudurra , Mandarra, Ilargia , Barkatu, Bihotza, Eguzki, Lur, Eleaniztasuna, Eguzkia, Asteazkena, Zorionak, Jo, Maitie, Maiteminduta, Goian bego!, Astelehena, Alkatea, Enara, Eskumuturra, Ama, Askatasuna, Bizipoza, Kaixo , tolerantzia, Korrikalari, Zirrara, Eguzkilore, Erantzun, Kaixo, Bihotza , Polita, Gero arte, Txirindulari , Ametsa, Ilargia, Hodei, Kaixo, Ekaitza, Hitza, Ortzi-muga, Eskerrik asko, Gora!, Maitia, Txantxangorri, Polita, Mendi, Lasaitasuna, Ahoa, Itsasoa, Itsasoa , Oihana, Muxu, Lagun, Ilargia, Bihotza, Bizipoza, Bihotza, Etxea, Ilargia, Osasuna, Sorgina, Betaurrekoak, Aurrera, Aurrera, Herria, Loreak, Kaixo, Kaixo, Beltza, Bihotz, Derrigorrez, Dantza, Ama, Uda, Nekazari, Irrintzia, Erlojuak, Zoriontsu, Beheruntz, Ederki, Argi-oilar, Maitia, Muxu, Eskua , Lagun, Askatasuna, Maitia, Buztintxuri, Barraskiloa, Eskerrik asko, Nortasuna , Zutabe, Pozik , zainzuriak, Txirrindulari, Maitia, Besarkada, Pinpilipausa, Zezena, Tximeleta, Itxaso, Sagardoa, Ondo, Gora!, Ikastola, Txapela, Polita , Bihotza, Zorabioa, Beltza, Itsaso, harrijasotzaile, Egun on, Eskerrik asko, Ipurdi, Zoroa , Sudurgorri, Poza, Poliki, Argia, Berria, Txahala, Irrika, Neska ,Pinpilinpauxa, Lagun , Bidean, Osasuna, Elkarrekin, Entzun, Tresna, Bihotza, Eutsi, Iturria, Bizitza, Maitia, Nortasuna, Ondo . Ekintza, kaixo, Laztana, Lorea, Ama, Ondo , Bihotza, Egia, Maitasuna, Xuxurlatu, Atea , Bihotza, Kaixo, Jatorra, Itzaropena, Zorionak, bizipoza, Pinpilinpauxa, Erribera, elkartasuna , Maitia, Patua, Kaixo, Utzi, Bihotza, Goian bego, Elkartasuna , Bihotz , Kaixo, Kalapitxixe, Egunon, Laztana, Mendia, Pinpilinpauxa, Ikatza, Ilargia, Kuttuna, Indar , Kaixo, Ausarta, Elurra, Errespetua, Harrijasotzaile, Mendia, Hondartza, Denbora, liburua, olerkia, Gosua, agur, Zakilixut, Maitia, Batzoki, Bihotza, Sorgina, Ilargia, Zorionak, Muxu, Lagunak, Ni , Tximeleta, Eguzkilore, Zintzilik, Eguzkilore, Laguna, Laztana, Harrigarria, aniztasuna, zoragarria, Egunon, Maitia, Tximeleta , Negua, Tximeleta, Erronka, Hodeia, Eskerrik asko, Aurrera, Eguzkia, Maitasuna, Tximeleta , Bihotza, Amatxi, Arratsaldea, Alaia, Piperra, Emakumea, Argia, Lagunak, Iraultza, Sorgin , Borroka, Tximeleta, Ilargi, Maitea, Egunon, Saskibaloia, Orain, Pagoa , Amets, Bihotz, Aurrera. Kaixo, Musika, Sagardotegi, Eguna , Gurea,
